Film heel hard ontwikkelen. Hoe D-max meten

[cmug]

Ik ben wat aan het experimenteren met het maken van harde (contrast rijke) negatieven.
Normaal ontwikkelen kan ik wel, en de tabellen bij de ontwikkelaar en film kloppen dan gewoon. Maar ik wil nu een zeer hard negatief maken voor alternatieve processen (cyanotype, albumine druk etc.). Men noemt dan een density range van 1,8 a 2,0

Nu ontdekte ik in mijn rommelkast een eenvoudige densitometer. En die doet het ook nog leuk.
Ik heb nu een test opname gemaakt van een test kaart. En flink een stuk langer ontwikkeld.

Wat meet ik :
Max. Wit in test kaart gemeten 0,5
Max. Zwart in test kaart gemeten 1,9
Het verschil is dus 1,4 dit is nog steeds veel te weinig

Maar als ik meet
Max. Wit in het negatief gemeten 0,1 (= gelijk aan de onbelichte rand) 
Max. Zwart in test kaart gemeten 1,9
Het verschil is dus 1,8 dan is dit al heel dicht bij wat het moet zijn.

Maar wat is nu de juiste meet methode ?
Voor nog hoger contrast moet ik dus nog langer ontwikkelen. Maar moet ik ook nog 'spelen' met de ISO waarde van de film ?

[Kwibus]

Hallo cmug,


Kontrast ga je winnen door langere te ontwikkelen (maar niet overdrijven, op een bepaald ogenblik neemt de maximumdensiteit niet verder toen maar wel de minimumdensiteit, en krijg verkleint dus je densiteitsomvang terug in plaats van nog verder toe te nemen. Door een meer kontrastrijke ontwikkelaar te kiezen kan je wel een pak winnen.

De film kan een groot verschil maken. Emulsies voor microfilm, sommige grafische films, en  omkeerfilms die je negatief ontwikkelt, zijn allemaal zeker goede denkpistes.

[Huub]

Maar wat is nu de juiste meet methode ? Voor nog hoger contrast moet ik dus nog langer ontwikkelen. Maar moet ik ook nog 'spelen' met de ISO waarde van de film ?

Lastig te zeggen, mede omdat het belichten van een testkaart erg afhankelijk is hoe het licht op die kaart valt. Reflectie wil nog wel eens voor de nodige vertekening van de waarden zorgen.
Doorgaans worden dit soort testen met een genormeerde step wedge gedaan, die je dan als contact belicht. Belichtingstijd is dan niet heel kritisch, zolang je het hele maximale bereik van die step wedge maar op het negatief hebt, dat wil zeggen zowel een vakje waarin je alleen de filmsluier ziet als eentje die net zo zwart is als het stuk van de film waar de wedge niet lag.

Of je de iso moet aanpassen? Vermoedelijk wel. In principe moet je er voor zorgen dat dat je zone I - dat wil zeggen maximaal zwart - op ongeveer 0.15 boven de grondsluier zit. Zit je daar ruim boven, dan moet je krapper belichten, zit je daar onder dan moet je ruimer belichten.

[Erik van der Harst]

Iso neemt toe bij langer ontwikkelen, bv. Hp5+ 400-5   800-7.5 en1600-11 minuten. Er is (was) ook hoog kontrast film voor het kopieren van documenten en drukken van krantenfoto's. Ilford maakt nog de Ortho plus die met de juiste ontwikkelaar hoog kontrast is.

[Huub]

Iso neemt toe bij langer ontwikkelen, bv. Hp5+ 400-5   800-7.5 en1600-11 minuten. Er is (was) ook hoog kontrast film voor het kopieren van documenten en drukken van krantenfoto's. Ilford maakt nog de Ortho plus die met de juiste ontwikkelaar hoog kontrast is.

Iso neemt amper toe bij langer ontwikkelen, tenminste als je de formele iso-definitie neemt van 0.1 log boven de grondsluier van een film die tot een specifiek contrast ontwikkeld wordt. Wat er in bovenstaande voorbeeld gebeurt is dat het gemiddeld grijs verschuift door langer ontwikkelen. Dat werkt goed als je een lichtmeter gebruikt die op gemiddeld grijs is ingesteld, maar niet als je met een spotmeter op de schaduwen belicht. De combinatie van onderbelichten en overontwikkelen zal altijd ten koste gaan van je schaduwen en er bovendien voor zorgen dat je hoge lichten erg lastig goed af te drukken zijn. Dat kan een bewuste fotografische keuze zijn en fraaie beelden opleveren, maar dat is terzijde. Een vuistregel is dat voor elke stap pushen je iso met ongeveer 1/3 toeneemt.

Of het je lukt de film tot een hoger gamma te ontwikkelen is ook afhankelijk van de soort film die je gebruikt. Van TMY-2 is bijvoorbeeld bekend dat het geen zin heeft om tot meer dan N+1 te ontwikkelen. Zelfs als je drie keer zo lang dan de standaardtijd ontwikkelt, win je maar een gradatie en kom je amper voorbij de N+1. En genereer je een heleboel sluier, zoals Kwibus al aangaf. Even voorbijgaand aan diverse documentenfilms, schijnt FP4+ de standaardkeuze voor alt-processen te zijn omdat die film zich uitstekend en extreem laat manipuleren.

[Cor]

Je kan ook in een Pyrocath ontwikkelaar ontwikkelen, de "stain" is proportioneel met de zilver dekking, en zorgt voor extra densiteit onder UV licht. In theorie zou je dan een negatief hebben dat goed print in de doka op zwart wit papier, en ook goed voor alternatieve processen. In de praktijk is dat toch wel wat ingewikkelder, het is mij niet goed gelukt. Om het het goed te doen moet je voor elk proces inregelen, de maximale densiteit voor bv. een blauwdruk is anders dan voor een gom druk en weer anders voor een platinum druk. Uiteindelijk heb ik de beste resultaten geboekt met een 8*10HP5+ film "gewoon"te ontwikkelen in Xtol, te bleken en her te ontwikkelen in een Pyro ontwikkelaar. Omslachtig misschien, maar ik doe dit te weinig om serieus te standaardiseren. Meeste alternatieve printers scannen hun negatieven in, en drukken dan een negatief af op doorzichtig film materiaal, toegespitst op de alternatieve route.

maar er is niks mis met een beetje spelen, misschein niet de perfecte resultaten, mogelijk verassend en leuk !

Succes,

Cor